(άργησα να μπω, είχε σκουριά στο password field)

Τι έχεις κόρη μου ξαθή και είσαι πανθλιμμένη;

Το Τριστάνος και Ιζόλδη του Gottfried von Strassburg το γνώρισα στη σωστή ηλικία, έφηβη, μέσω μιας μεταγραφής του από τον Joseph Bédier που αγόρασα από το παζάρι μεταχειρισμένων βιβλίων της Γερμανικής. Αν και από τα διασημότερα αυλικά ρομάντζα, το Τριστάνος και Ιζόλδη δεν πραγματεύεται ακριβώς μια αγάπη εξευγενισμένη και ιδανική. Μάλλον εξιστορεί τα πάθη που δημιουργεί μια ανάγκη ανόθευτη όσο και επείγουσα, που φαντάζει σχεδόν ριζοσπαστική στην αναπαράσταση της. Καταλύει τους τύπους του συμβατικού μεσαιωνικού ειδυλλίου προκειμένου να αναδείξει σε αυτοσκοπό ανώτερο κάθε ηθικής τον έρωτα μεταξύ των δυο πρωταγωνιστών, ο οποίος δικαιολογεί κάθε τέχνασμα, κάθε πανουργία.

Ίσως για να δικαιολογηθεί αυτό το πάθος στα μεσαιωνικά μάτια, ενοχοποιείται τυπικά ένα μαγικό φίλτρο που ήπιαν οι δυο νέοι χωρίς να το ξέρουν. Κατά τα άλλα όμως, σύμβολα και δοξασίες της εποχής παραποιούνται ανενδοίαστα για να εξυπηρετήσουν τους εραστές: το σπαθί της ιπποσύνης, τυχαία τοποθετημένο ανάμεσα στα γυμνά σώματά τους παρεξηγείται ως σύμβολο αγνότητας από αυτούς που ανακαλύπτουν τους φυγάδες κοιμισμένους στο δάσος, η μεταφορά της Ιζόλδης πάνω από τα νερά του ποταμού από έναν μεταμφιεσμένο Τριστάνο κάνει δυνατή την εξαπάτηση όλης της Αυλής κατά την δοκιμασία της με το πυρωμενο σίδερο, με συνένοχο τον ίδιο τον θεό των Χριστιανών.

Αλλά η ασέβεια προς τα χρηστά ήθη θα ήταν απλώς μια πικάντικη ιστορία τύπου «Δεκαήμερον», αν οι ήρωες δεν δεσμευόταν οικειοθελώς από μια δική τους, εσωτερική ηθική. Σε ένα επεισόδιο περιγράφεται ένα από τα πιο αινιγματικά πλάσματα που έχω συναντήσει στη λογοτεχνία, ένα psychedelic puppie, το σκυλάκι Petitcrieu:

«…daz vremede werc von Avalûn
sach man ez widerhaeres an,
sone wart nie kein sô wîse man,
der sîne varwe erkande.
si was sô maneger hande
und sô gâr irrebaere,
als dâ kein varwe waere.
im gienc umbe sîn cregelîn
ein ketene, diu was guldîn.
dar an sô hienc ein schelle
sô süeze und sô helle,
dô ez sich rüeren began,
der trûraere Tristan
daz er sîner âventiure
an sorge unde an triure
ledic und âne gesaz
unde des leides gâr vergaz,
daz in durch Isôte twanc.
sô süeze was der schellen clanc,
daz si nieman gehôrte,
sine benaeme im und zestôrte
sîne sorge und al sîn ungemach. …»

Σε, όπως συνήθως, προ-χει-ρό-τα-τη μετάφραση:

«Το μικρό θαύμα από το Άβαλον
αν το ‘βλεπες αντίθετα στη φορά της γούνας,
ποτέ δεν υπήρξε άντρας σοφός τόσο,
ώστε να αναγνωρίσει το χρώμα του.
Είχε τόσες πολλές αποχρώσεις
και τόσο ολότελα συγκεχυμένες,
σαν να μην ήταν χρώμα.
Του πήγαινε γύρω απ το μικρό λαιμό
ένα αλυσιδάκι χρυσό.
Από κει κρεμόταν ένα κουδουνάκι
τόσο γλυκό και τόσο ψιλό
όταν άρχιζε να κινείται,
που ο θλιμμένος Τρίσταν,
από τα δεινά του,
τις ανησυχίες και την θλίψη
ελευθερώθηκε εντελώς
και ξέχασε απολύτως την οδύνη,
που υπέφερε για χατίρι της Ιζόλδης.
Τόσο γλυκός ήταν ο ήχος του κουδουνιού,
ώστε κανείς να μην το ακούσει
χωρίς να τον κυριεύσει και να καταλύσει
όλες του τις ανησυχίες και τις λύπες.»

Ο Τριστάνος, προκειμένου να κερδίσει αυτόν τον ανεκτίμητο όσο και πολυαγαπημένο στον αφέντη του Δούκα Gilan θησαυρό, εξολοθρεύει ως οφείλει τον γίγαντα Urgan li vilus, που τρομοκρατούσε τη χώρα. Με μεγάλη θλίψη ο Gilan αναγκάζεται να αποχωριστεί το μαγικό σκυλάκι, το οποίο όμως ο Τριστάνος δεν κρατά για τον εαυτό του – όπως ήταν εξ αρχής ο σκοπός του, το στέλνει στην καλή του κρυμμένο μέσα σε ένα μουσικό όργανο, ώστε να μην πενθεί εκείνη.

Η Ιζόλδη καλοδέχεται το δώρο του αγαπημένου της, ανύποπτη για τις μαγικές του ιδιότητες. Παραγγέλνει ένα χρυσό κλουβί με μεταξωτά στρωσίδια για τον Petitcrieu για να τον κρατά πάντα κοντά της. Κάποια στιγμή όμως διαπιστώνει την αναισθητική επιρροή που της ασκεί ο ήχος του κουδουνιού, που αμβλύνει τον πόνο και τη θλίψη της στέρησης. Αρνείται να χαίρεται ενώ ο αγαπημένος της υποφέρει, ή ίσως επιλέγει να αισθάνεται το πλήρες φάσμα, από την χαρά ως και την οδύνη – κόβει το μουσικό παυσίλυπο και το πετά από το παράθυρο του ψηλού πύργου στη θάλασσα.